WPŁYW NA KIERUNEK I STRUKTURĘ
Rzadko też się zdarza, by uczeń sam wpływał na kierunek i strukturę dyskusji11 (Bellack, Davitz 1972, s. 110). Widać tutaj, że nauczyciel, gdy odbiera wypowiedzi nadawane przez uczniów, ma najczęściej do czynienia z komunikatami, których pojawienie się oraz treść zostały początkowo przez niego samego zaprogramowane. Nauczyciel, w przeciwieństwie do uczniów, odbiera najczęściej to, co sam swoim poprzednim postępowaniem wywołał.W badaniach, które tu omawiam, większość sygnałów nadawanych przez ucznia do nauczyciela bywa obdarzona tylko ogólnikowym określeniem „odpowiadanie. Tak zostało to zaproponowane w systemie N. Flandersa, gdzie całokształt zachowań porozumiewawczych ucznia został sprowadzony do dwóch kategorii: „uczeń reaguje” i „uczeń inicjuje”.